A xeoloxía

Cada vez que escoitamos a palabra xeoloxía o primeiro que nos vén á cabeza son os minerais e as rochas, AS PEDRAS! Qué horror! Qué aburrimento! Pero … tal como di José Sacristán cunha lousa na man que contén un fósil dunha planta na película “Un lugar en el mundo” Las piedras nos hablan, pero hay que conocer su idioma; nos cuentan historias, nos hablan de millones de años. As pedras, en realidade, son os mellores libros de Historia Natural que existen, abarcan 4.000 Ma, e son gratis!

Hai uns científicos tolos que din que os dinosaurios é probable que desapareceran hai 65 Ma polo impacto dun meteorito ou por unha erupción de proporcións descomunais; que os continentes estiveron unidos formado un só en varias ocasións, o último hai 300 Ma, Panxea; que a Terra sufriu – e sufrirá – centos de períodos glaciais e interglaciais; que parte dos terreos que hoxe forman a península Ibérica andiveron de “paseo” polo círculo polar Antártico hai uns 500 Ma; que hai 410 Ma Galicia non existía como tal, o basamento de rocha que daría lugar á súa creación estaba repartido en dous grandes continentes que na época formaban parte da terra: Laurasia, no norte, e Gondwana, no sur, e, no medio, o océano Reico. … Que a vida apareceu hai 3.800 Ma!

A que xa non son tan aburridas as rochas? Teñen miles de millóns de historias que contarnos, tantas como anos ten a Terra, só hai que saber lelas. Coa xeoloxía pódese. Imaxina, razoa, pensa, sinte a historia da Terra e da vida. Síguenos.

sábado, 31 de enero de 2015

Xeoloxía de Marte similar a do noso planeta

Unha imaxe captada o 30 de novembro de 2013 pola cámara estéreo de alta resolución da sonda europea Mars Express mostra unha rexión de Marte repleta de acantilados, fosas, faias, mesetas e volcáns, que, aínda que se trata dun planeta moi distinto ao noso, a súa xeoloxía pode resultarnos sorprendentemente familiar.

 A fotografía foi publicada por primeira vez o 13 de febreiro de 2014 nas páxinas do Centro Aeroespacial Alemán DLR e da Universidade Libro de Berlín ata que recentemente o colgou na súa web a Axencia Espacial Europea (ESA)

 As grietas e as faias que surcan esta imaxe forman parte de Claritas Rupes, unha rede de escarpados acantilados e desniveis de 950 km de lonxitude. Esta escarpadura pertence ao sistema xeoloxico de Claritas Fossae, unha sorprendente rede de fosas testónicas que se extende máis de 2.000 km.

 Pénsase que as faias, fracturas e grietas desta rexión formaronse polas tensións acumuladas na corteza do planeta tras a formación do Abultamento de Tharsis. Este abultamento, ubicado na rexión volcánica de tharsis, alcanza unha altura de 10 km no seu punto máis elevado. A súa violenta formación provocou que partes da codia marcián se agrietasen e desprazasen, dando lugar a un característico patrón de fosas tectónicas e de bloques elevados coñecidos como ''horsts''. Estas formacións aparecen xuntas siguindo un perfil de ''M'', na que a fosa forma o val central e os horts os dous picos laterais.

 Na Terra pódense encontrar patróns similares no Val do Rin Superior, entre Basilea (Suiza) e Karlsuhe (Alemania), ou no graben do Eger na República Checa, cerca das montañas de Ore. As fosas tectónicas máis famosas do noso planeta son o Val da Morte en California e o Mar Morto no val do río Xordán, e os mellores exemplos de horsts poderían ser o macizo dos Vosgos en Francia ou os Altos de Golán

viernes, 30 de enero de 2015

El Colegio de Geólogos del Pais Vasco ha presentado la Guía de Riesgos de Deslizamiento del Terreno. Lo que usted debe saber para que la sociedad en general sepa cómo actuar en caso de que se éste se produzca, porque, según han indicado, "salvando quizá la zona de la Llanada alavesa, el resto del País vasco está sujeto en mayor o menor grado al riego de deslizamientos"
En la presentación de la citada guía, la secretaria del Colegio de Geólogos, Virginia Ormaetxe, ha asegurado que es un "placer" presentar este trabajo que ha sido realizado por el área de geotecnia del Colegio de Geólogos del País Vasco y que ha contado, además, con el Departamento de Emergencias del Gobierno vasco y SOS Deiak.
Ha dicho también que "no se ha realizado para los geólogos, no es una guía profesional, sino que está pensada para profesionales que trabajen en relación con el terreno y para propietarios de vivienda en zona de riesgo, pero sobre todo, para que la sociedad en general sepa cómo actuar en caso de que vea un deslizamiento".
La guía está colgada tanto en la web del Colegio de Geólogos del País Vasco como en la página del Departamento del Emergencias del Gobierno vasco.
El director de Atención de Emergencias y Meteorología del Gobierno Vasco, Pedro Anitua, ha afirmado que la guía "se entiende" y que, "por fin, alguien no ha hecho algo para sí mismo". "Está muy bien realizada, con gráficos, con fotos y vale para cualquiera", al tiempo que es "escueta" y "sencilla de interpretar y buscar".
Ha indicado a la Dirección de Atención de Emergencias y Meteorología le preocupa el hecho de haya "muchos" deslizamientos, como el de Ordizia de la pasada semana o los desprendimientos cuando se producen precipitaciones, aunque estos deslizamientos no producen "afortunadamente" pérdidas de vidas humanas, porque el sistema de emergencias funciona "bastante bien, por no decir muy bien", aunque no quiere decir "que no pueda ocurrir algo en un momento determinado".
El vocal de geotecnia de Colegio Fernando Aizpiri ha afirmado que el objetivo de la presentación es dar a conocer los indicios de deslizamientos o de que un terreno es proclive a deslizarse, de "forma que cualquier persona que no sea técnica en la materia tenga los conocimientos y los datos suficientes como para saber si su vivienda puede estar afectada por un deslizamiento".
Son síntomas, según ha indicado son "muy variados", aunque los más habituales son la presencia de grietas en las zonas altas de las laderas, de escarpes, abombamientos en zonas bajas de las ladera o la aparición de afloramientos de agua en zonas que habitualmente no los tienen.
Aizpiri ha asegurado que si una "persona está en su vivienda y ve que aparecen grietas o que las puertas no cierran bien o que se quiebran los cristales de las ventanas, lo mejor que puede hacer es avisar inmediatamente a SOS Deiak". Ha dicho también que si el proceso no es tan urgente o tan alarmante, lo mejor que puede hacer es consultar con un geólogo, que evalúe las circunstancias y que plantee qué es lo que se debe estudiar ahí".
Ha indicado también que "salvando quizá la zona de la Llanada alavesa, el resto del País vasco está sujeto en mayor o menor grado al riego de deslizamientos". Ha dicho también que quizá por orografía, Gipuzkoa tiene "mayor nivel de riesgo, pero desde la costa por Plencia hasta Mungia es un terreno que siempre da problemas de estas características".
Aizpiri ha afirmado que es "una asignatura pendiente realizar una zonificación del País Vasco por riesgos", pero la presentación de la guía es "un primer paso".

IP al el colegio de geólogos para ver la guía.

jueves, 29 de enero de 2015

Un estudo confirma que o 'fracking' causou varios terremotos en Ohio

O municipio de Poland, en Ohio (Estados Unidos), sufriu en marzo de 2014 unha serie de cinco terremotos de magnitudes entre 2,1 e 3 na escala Richter. Seísmos que coincidiron no tempo coas operacións de fracking (método de extracción de hidrocarburos mediante fracturación hidráulica) que a empresa Hilcorp Energy estaba realizando nos seus pozos de petróleo e gas situados a menos dun kilómetro de alí. Un estudo da revista Bulletin of the Seismological Society of America (BSSA) asegura que foron estas operacións as que desencadearon os terremotos ao activar una falla descoñecida ata entón.
Fai anos que se coñece que as operacións de fracking poden desencadear seísmos, pero trátanse habitualmente de eventos de baixa magnitude que a poboación non chega a notar. No caso de Ohio, o terremoto de magnitude 3 si que se puido sentir, e chamou a atención do Departamento de Recursos Naturais de Ohio (ODNR), que ordenou ese mismo día deter os traballos no pozo de Hilcorp. Esta controvertida técnica de extracción de gas natural --tamén se usa para estimular a extracción de petróleo-- consiste en perforar o subsolo e inxectar auga a presión mesturada con area e substancias químicas.
Os investigadores da Miami University de Ohio analizaron os datos sismolóxicos da rede Earthscope Transportable Array: atoparon que entre o 4 e o 12 de marzo na zona de Poland se rexistraran 77 terremotos con magnitudes de entre 1 e 3 --o de magnitude 3 notouno a poboación o día 10-- e descubriron que coincidían no tempo con fases específicas da estimulación da fracturación hidráulica.
Agora cómpre sopesar se compensa realmente este innovador método de extracción de petróleo...

martes, 27 de enero de 2015

Hachadas na Antártida rochas que, ás veces, conteñen diamantes

Nas ladeiras do monte Meredith, na Antártida oriental, uns científicos australianos encontraron kimberlita, unha roca na que, as veces, hai diamantes. Os investigadores realizaron exames de textura, mineralogía e xeoquímica nas mostras e confirman o seu  hallazgo na revista Nature Communications. “É importante recalcar que o artigo non informa do descubrimiento dun depósito viable comercialmente, ou incluso de diamantes; o que comunica o hallazgo de rocas dun tipo que a menudo teñen diamantes”, señala Robert Larter, xeofísico do Servicio Atlántico Británico (BAS).
Os diamantesformanse a altísimas temperatura e presión, a máis de 150 kilómetros no subsolo, na roca fundida do manto terrestre, explica Nature. Millóns de anos despois, as erupcións fan emerxer estas xemas á superficie, donde se preservan en formacións de rocas ígneas chamadas kimberlitas, que se descubriron ata agora en todos os continentes excepto na Antártida. Gregory Yaxley (Universidad Nacional Australiana) e os seus  colegas son os autores dol hallazgo ahora no continente blanco.
“Son resultados moi interesantes, pero non sorprendentes dada a xeología presente na Antártida oriental”, señala Teal Riley, xeólogo do BAS, nun comunicado de dita institución. Recorda, ademais, que solo no 10% aproximadamente de estas kimberlitas son viables económicamente, de maneira que o hallazgo está lexos de poderse extrapolar a unha actividade mineira de diamantes alí.
O Tratado Antártico e o seu Protocolo de Madrid (sobre protección medioambiental antártica), firmado en 1991, establece que está prohibida “calquera actividade relacionada cos recursos minerales, que non sexan investigación científica”, recorda o BAS. En realidade é unha moratoria de 50 anos, de forma que se pode replantear en 2041, sempre e cando estén de acordo á malloría dos países membros do tratado.

Aclarando o misterio da orixe da auga da terra

Entre as explicación que a comunidade científica baraxa para a formación da Terra, algunhas asumen que o planeta era seco e inhóspito para a vida hasta que unha boa cantidade de cometas, moi ricos en xeo, cairon na Tierra e depositaron auga na superficie. Tamén se ha proposto que a Terra  formouse con océanos no seu interior, e que  estivo continuamente suministrando auga a  superficie desde entonces. Con esta   última hipótesis, vense aceptando que no manto terrestre contiene algo de auga, pero a súa cantidade foiun misterio ata tiempos recentes. E sobre todo,  faltou o coñecemento de qué mecanismo xeolóxico estivo proporcionando auga a  superficie durante todo este tempo. Un novo estudio está axudando a responder a  intrigante cuestión de se o noso planeta aportou a  superficie a súa propia auga a través de procesos xeolóxicos, ou se polo contrario a auga veu a nos a través de cometas procedentes dos confines do sistema solar. A resposta é probablemente “ambas cousas”, según o equipo de Wendy Panero y Jeff Pigott, da Universidade Estatal de Ohio na cidade estadounidense de Columbus. Estos investigadores estiman que a mesma cantidade de auga que actualmente chea o Océano Pacífico podría estar enterrada agora mesmo nas profundidades do planeta, e que esta auga está sendo reciclada de forma continua a través da zona de transición como resultado da tectónica de placas. A súa máis recente descubrimento é unha vía xeoquímica previamente descoñecida pola cal a Terra pode reter auga no seu interior durante miles de millóns de anos e ao mesmo tempo liberar pequenas cantidades hacia a superficie a través da tectónica de placas, reabastecendo así os nosos océanos desde dentro. De este modo, aínda que  parte da auga dos mares  acabase escurriendo hacia o subsolo mariño, outra parte aflora, mantendo en certa medida un “reciclaxe” da auga.
[Img #24789]

domingo, 25 de enero de 2015

Montañas submariñas

Un grupo de investigadores formado polo equipo de David Sandwell e Enmanuel García do Instituto Scripps de Oceanográfica,Dietmar Muller da Universidade de Sidney,Walter Smith da Administración Nacional Oceánica e Atmosférica, e Richard Francis da Axenxia Espacial Europea fixeron unha análise dun mapa moi detallado do mundo. Isto permitiulles examinar o relieve mariño, o cal se atopaba inexplorado xa que últimamente atopáronse novas montañas que ofrecen información sobre a formación dos continentes.
Os investigadores descubren que están relacionados cos terremotos, xa que estas montañas formaron antes volcáns activos o que explica que se atopen preto dos bordes de placas con actividade tectónica e zonas de subducción.

Unha fractura xeolóxica podería provocar un episodio sísmico na Rexión Metropolitana

Expertos levan máis de 12 anos investigando unha ruptura da corteza terrestre que se encontra no borde da cordilleira de Santiago, coñecida como a falla de San Ramón.



Según investigadores, a falla de San Ramón, que recorre 25 kilómetros do Río Mapocho ata o Río Maipo, encóntrase activa.

Os xeólogos encargados do estudo "Sondeo de grandes terremotos intraplaca en el flanco oeste de los Andes", aseguraron que a fractura xa ten a suficiente enerxía acumulada para provocar un terremoto dunha "magnitude importante".

"Os últimos dous sismos ocorreron fai 17 mil e 8 mil anos atrás. Cada un desplazou a superficie entre catro e cinco metros, nun só movemento", asegurou o profesor de xeoloxía da Universidade de Chile, Gabriel Vargas.

Rodrigo Álvarez, director nacional de Sernageomin valorou o estudo, pero asegurou que a existencia de fallas "non é algo novo". Álvarez, nunha entrevista, asegurou que "hay que seguir investigando", "Chile é un país sísmico e a pouca cantidade de sismólogos que temos, non di relación coas características do país".